De Heul

Geschiedenis van Oostzaan en de nabije omgeving heeft mij altijd geïnteresseerd. En naarmate ik ouder ben geworden is dat gevoel voor de historie toegenomen. Geboren in 1941 heb ik hier op aarde tenslotte meer jaren achter mij dan toekomst voor mij,

Het Oostzaan van de jaren ’50, ’60 bestaat niet meer. Alles is veranderd – het veranderde in het verleden, in het heden en al in de toekomst nog meer veranderen.

Eigen ervaringen en vastlegging van vroegere tijden hebben er toe geleid dat ik hierover ben gaan schrijven.

Want – zegt men – wie het verleden niet kent heeft geen goed beeld van het heden. Daarom zijn hier verhalen te vinden over het vroegere Oostzaan. Voor reacties sta ik open !

Jan de Waal
j.waal96@chello.nl

De Heul

Van Jan de Jongh verscheen in 1985 een bundeling van zijn kennis over De Haal en De Heul en de nabije omgeving onder de titel: 'Verbindingspaden door het Veen'. Het exemplaar dat ik bezit - in ringband en destijds gekopieerd op de kopieermachine van de gemeente draagt de handgeschreven nummering: No. 8, 11-7-’85 met het paraaf van Jan de Jongh.
Ik heb het lang niet ingezien, maar naarmate ik het nu lees groeit mijn waardering voor deze Jan de Jongh...

Verpleeghuis plan

Het was 1930 en bij beide huisartsen, dokter Taams en dokter Thorbecke leefden er plannen om een Vereniging op te richten teneinde alleenstaande ouderen en zieken onderdak te geven in het Weeshuis. In de vergadering op 7 maart van het Weeshuisbestuur deelde de Secretaris mee dat hij bezoek had gehad van Dokter Taams, die de plannen nader kwam uiteenzetten...

Het Regthuis

Vanaf 1568 tot en met 1648 ging Holland gebukt onder de agressiviteit van de Spanjaarden. De Tachtigjarige Oorlog, welke slechts gedurende twaalf jaar werd onderbroken door een ’wapenstilstand’. Een periode die bekend staat als het Twaalfjarig Bestand.
In deze periode werd in het jaar 1617 het Regthuis in Oostzaan gebouwd. In dit Regthuis vergaderden de Schout en Schepenen van de Banne Oostzaan...

De Banne Oostzaan

Het aardige van geschiedenis is dat je niet alleen te maken hebt met jaartallen en feiten, maar soms ook begrippen en uitdrukkingen tegen komt waar van je je afvraagt 'Wat bedoelen ze nou?' Zoiets kom ik tegen in een artikel van de vroegere gemeentesecretaris Jan de Boer. Een artikel over het bestuur van de Banne Oostzaan, en zie, daar gaan we al… Banne?

Brand Stijfselmakerij

Aan het eind van de 16e eeuw kwamen in de Zaanstreek Stijfselmakerijen tot ontwikkeling. Zo ook in Oostzaan. Parralel aan de Roemersloot werden bedrijfjes gevestigd aan het Westerstijfselmakerspad en het Oosterstijfselmakerspad (thans de Dr. Scharffstraat). Stijfselmakerijen moeten een bloeiende tak van nijverheid zijn geweest. Aan het einde van het Stijfselmakerspad stond een fabriek die voorheen
eigendom was van Arend Latenstein...

Bedrijvigheid

Er zijn perioden in de tijd dat de samenleving geleidelijk aan verandert, zo ook de bedrijvigheid. En dat is nou niet iets van vandaag….
Zo ook in de tijd van de geschiedschrijver Adriaan Loosjes, die omtrent 1750 het volgende over Oostzaan aan papier toevertrouwt: In het Zuideinde van dit dorp leven en kleden velen inwoners als stedelingen...

Bomen

(een artikel geschreven in 2008)

Al wekenlang zit ik nu te dubben op datgene wat ik over bomen wil zeggen. Toch moet ik dat doen, want ik heb wat met bomen, en dat zal ik proberen uit te leggen.
In de tuin bij mijn ouders thuis stonden bomen – een stuk of tien perenbomen , een tweetal appelbomen en een verdwaalde pruimenboom die een keer in de vijf jaar enkele pruimen produceerde . Pruimen die overigens niet voor de consumptie geschikt waren.

De Gasfabriek

Eeuwenlang was het ’s nachts donker op de openbare wegen van Oostzaan.
Andere gemeenten in Zaanstreek en Waterland beschikten inmiddels al enkele decennia over moderne ‘steenkoolgas’-fabrieken voor de levering van gas, zoals Zaandam vanaf 1859, Krommenie 1862, Wormerveer 1863, Monnickendam 1857, Purmerend 1859.. Oostzaan kon niet achterblijven.

Halifax crash bij Oostzaan

Het was in juni 1943, dus tijdens de Tweede Wereldoorlog dat er een Engelse bommenwerper in het noorden van Oostzaan – waarschijnlijk tussen de Haal en de spoorlijn – neerstortte.
Wat gebeurde er : In de nacht van 23 juni 1943 vloog een Halifax bommenwerper met een speciale opdracht naar een droppingsgebied ergens in Nederland . De Halifax moest tussen 2 uur ’s nachts en half drie enkele containers en pakketten droppen ten behoeve van de ondergrondse.

De molen van Kater

Wat tegenwoordig de Kerkstraat heet werd vroeger wel het Weerpad genoemd en, wat misschien minder bekend is, in nog vroegere tijden heette het het Saeghselpad, dat moet een paadje geweest zijn door de weilanden van Zaandam naar Oostzaan.
Langs dat paadje liep een brede sloot waar een ´plat´ met hooi of koren vervoerd werd naar de korenmolen. Koren? Dat was tot in de Middeleeuwen zeker het geval omdat de grond in onze polder toen een behoorlijk stuk hoger lag dan vandaag de dag.
Maar dat is een ander verhaal….

Kolen of Kazen in het Oostzaanse Wapen ? Welnee !

In Kompas van 25 augustus 2016 is een beschrijving over het wapen van Oostzaan en haar oorsprong opgenomen. Een prima verslag dat voor velen die hier niet bekend mee zijn een nieuwtje zal blijken. In het wapen staan op een drietand (een greep) een drietal kazen of kolen. Zoals het artikel vertelt is de oorsprong hiervan te vinden in een gevecht tussen Oostzaners en Spanjaarden tijdens de 80 – jarige oorlog waar de Oostzaners door en greep in het ruim van een Spaans schip te steken 3 kazen (of kolen) naar boven haalden.